कच्चा सामग्री थोकमा किन्ने, सेवाहरू बेच्ने, वा पसलको भाडा तय गर्ने—जसैसुकै कुरामा पनि तपाईंको सहमति र मनाउने सीपले तपाईंको नाफा र दीर्घकालीन सफलतालाई सिधै असर पुर्याउँछ।
नेपाली लघु तथा साना उद्यमहरू (MSME) प्रायः साँघुरा मुनाफा र अनौपचारिक सम्बन्धहरूमा चलिरहेका हुन्छन्। त्यसैले वार्ता गर्ने सीप विकल्प होइन—आवश्यकता हो।
सहमति भन्ने कुरा जित–हार होइन। यो दुवै पक्षको लागि मिल्ने समाधान खोज्ने प्रक्रिया हो, जसले व्यापारिक सम्बन्धलाई सुदृढ बनाउँछ।
यो मार्गदर्शिकाले तपाईंलाई व्यवहारिक तरिकाहरू र नेपालको सन्दर्भमा आधारित उदाहरणहरूद्वारा वार्ता र मनाउने सीप सुधार गर्न सहयोग पुर्याउँछ।
१. के तपाईं साँच्चै चाहनुहुन्छ भन्ने कुरा पहिला बुझ्नुहोस्
- न्यूनतम स्वीकार्य सर्त के हो?
- आदर्श नतिजा के हो?
- जसमा सम्झौता गर्न सकिँदैन भन्ने कुरा के–के छन्?
उदाहरण: बीरगञ्जका एक कपडा व्यापारीले थोक बिक्रीमा १० प्रतिशतभन्दा कम नाफा कहिल्यै नलिने निर्णय गरे—व्यवसाय वा डिल नै छुट्ने भए पनि। यसले उनको दीर्घकालीन व्यवसायलाई सुरक्षित बनायो।
२. तयारी गर्नुहोस्
- दोस्रो पक्षबारे बुझ्ने प्रयास गर्नुहोस्
- बजार मूल्य र चलन बुझ्नुहोस्
- तपाईं सँग के विशेषता छ भन्ने पहिचान गर्नुहोस्
“तयारी बिना कुरा गर्नु गाह्रो हुन्छ।”
तयारीले आत्मविश्वास दिन्छ।
३. पहिले सुन्नुहोस्
वार्ता गर्दा दोस्रो पक्षलाई पहिला बोल्न दिनुहोस्। उनीहरूको आवश्यकता, समस्या र अपेक्षा बुझ्नुहोस्।
- “यो सहमतिमा तपाईंका लागि के महत्वपूर्ण छ?” भन्नेजस्ता खुला प्रश्नहरू सोध्नुहोस्
- उनीहरूले प्रयोग गर्ने भाषा, मूल्य र शब्दहरूमा ध्यान दिनुहोस्
- सम्बन्धमै आधारित हाम्रो व्यापारिक संस्कृतिमा सहानुभूति आवश्यक छ
उदाहरण: दाङको एक कृषि सहकारीले थाहा पायो कि उनीहरूको अनौठो प्याकेजिङले किन्ने पक्षलाई खुद्रामा राम्रो नाफा मिल्दोरहेछ। त्यसपछि उनीहरूले राम्रो मूल्य पाउन थाले।
४. प्रस्तावलाई दुवै पक्षलाई फाइदा हुने गरी राख्नुहोस्
केवल तपाईंलाई के चाहिएको हो भन्ने नबताई, अर्को पक्षलाई पनि कसरी फाइदा हुन्छ भन्ने देखाउनुहोस्:
- “तपाईं ३ दिनभित्र भुक्तानी गर्न सक्नुहुन्छ भने ५ प्रतिशत छुट दिन्छु।”
- “यो भाडामा सहमति भएमा म २ वर्षको प्रतिवद्धता दिन्छु।”
- “मेरो सेवा अलिक महँगो हुन सक्छ, तर पछि निःशुल्क सहयोग प्रदान गर्छु।”
जब अर्को पक्षले आफू गुमाउँदै छैन भन्ने महसुस गर्छ, तब उनीहरूले ‘हो’ भन्न सजिलै गर्छन्।
५. मौनता पनि शक्ति हो
महत्वपूर्ण कुरा बोलेपछि केही समय मौन बस्नुहोस्।
- अर्को पक्षलाई सोच्ने मौका दिनुहोस्
- नचाहिँदो कुरा भनिहाल्ने हतार नगर्नुहोस्
“अब कुरा गरियो, चुप लाग्ने पालो।”
मौनताले कहिलेकाहीं साँचो प्रतिक्रिया ल्याउँछ।
६. ‘यो नै लिनुपर्छ’ भन्दा विकल्पहरू दिनुहोस्
एउटा मात्र प्रस्ताव राख्नेभन्दा दुई–तीन विकल्प दिनुहोस्।
- “नगदमा ९५० रूपैयाँ, वा १५ दिनपछि भुक्तानीमा १००० रूपैयाँ।”
- “पूरा सेवा लिन सक्नुहुन्छ वा हाललाई केवल जडान सेवा पनि लिन सक्नुहुन्छ।”
थमेलको एउटा हस्तकला पसलले डिजाइनको जटिलताका आधारमा विभिन्न मूल्य दर दिँदा, धेरै पर्यटक र स्थानिय ग्राहकहरूसँग सम्झौता सफल भयो।
७. सजिलो र स्पष्ट भाषा प्रयोग गर्नुहोस्
वार्ता गर्दा अत्यधिक औपचारिक शब्द होइन, सामान्य बोलचालको भाषा प्रयोग गर्नुहोस्।
“अब यो कुरा यससँग मिल्छ कि मिल्दैन?” भन्ने शैली धेरै प्रभावकारी हुन्छ।
८. सांस्कृतिक संकेतहरू बुझ्नुहोस्
नेपालमा शारीरिक भाषा र अप्रत्यक्ष संकेतहरू धेरै अर्थपूर्ण हुन्छन्:
- मुस्कान, हिच्किचाहट, टाउको हल्लाउने शैली
- “केही विचार गरौं है” भन्नुको अर्थ धेरैपटक ‘होइन’ हुन सक्छ
- सीधै अस्वीकार नगर्ने प्रवृत्तिका कारण चतुर प्रश्नहरू सोध्नु आवश्यक
९. कहिलेकाहीँ इन्कार गर्नु नै उपयुक्त हुन्छ
यदि प्रस्ताव अनुचित, अक्षम्य वा दीर्घकालीन रूपमा हानिकारक छ भने, ससम्मान ‘होइन’ भन्न सक्नु आवश्यक छ।
उदाहरण: इटहरीको एउटा गार्मेन्ट कारखानाले अत्यधिक छोटो समयमा ठुलो अर्डर पुरा गर्नुपर्ने सर्त अस्वीकार गर्यो। त्यसले उनीहरूको प्रतिष्ठा र नगद प्रवाह बचायो।
१०. दीर्घकालीन सम्बन्धमा ध्यान दिनुहोस्
- सम्झौता नभए पनि सम्मानपूर्वक व्यवहार गर्नुहोस्
- बोलेको कुरा पालना गर्नुहोस्
- धन्यवाद सन्देश वा सानो पछिल्लो सम्पर्क गर्नुहोस्
वार्ताले ढोका खोल्छ, तर विश्वासले त्यो ढोका खुला राख्छ।
ध्यान दिनुपर्ने सामान्य गल्तीहरू
- अत्यधिक बोल्नु तर सुन्न नखोज्नु
- पहिलो प्रस्ताव तुरुन्तै स्वीकृत गर्नु
- जति सक्दिनँ त्यति वाचा गर्नु
- धेरै कडा या धेरै लाचार देखिनु
अन्तिम जाँचसूची: के तपाईं बुद्धिमत्तापूर्वक वार्ता गर्दै हुनुहुन्छ?
✅ तयारी, तथ्यांक र विकल्पहरू तयार थियो?
✅ दोस्रो पक्ष के कुरालाई महत्व दिन्छ भन्ने बुझ्नुभयो?
✅ तपाईंले माग मात्र होइन, फाइदाको पक्ष पनि देखाउनुभयो?
✅ निर्णय भावनामा होइन, सोच विचारमा आधारित थियो?
✅ तपाईंले सम्बन्धलाई पनि जोगाउन ध्यान दिनुभयो?
